Of je nu een foto schiet, een tekst schrijft of een uitvinding doet: als jij iets maakt kan je het intellectuele eigendom daarvan krijgen. Dat betekent dat alleen jij rechten hebt op wat jij hebt gemaakt of ontwikkeld. Soms gaat dit automatisch, zoals bij het auteursrecht. Andere rechten, zoals octrooi (patent), moet je eerst registreren. Maar wat doe je als anderen met jouw werk aan de haal gaan?
ls je aanspraak wilt maken op je rechten, geldt in alle gevallen dat je zelf actie onderneemt bij inbreuk. Bijvoorbeeld als iemand jouw merk gebruikt of jouw tekst publiceert zonder toestemming. Doe dit het liefst zo snel mogelijk nadat je dit ontdekt. Schat altijd eerst in of de inbreuk het waard is om tegen op te treden. Zelfs al heb je een exclusief recht, bijvoorbeeld bij octrooi. Procedures zijn kostbaar, tijdrovend en kosten energie. Laat je daarom bijstaan door een specialist om te bepalen wat de beste manier is om op te treden.
Lees hieronder meer over elk recht en de acties die je bij inbreuk kunt ondernemen.
Auteursrecht
Als je een tekst schrijft, een illustratie of bijvoorbeeld een foto maakt dan zit daar automatisch auteursrecht op. Daar hoef je niets voor te doen of te registreren. Auteursrecht heb je alleen als het werk origineel is en je er de hand van de maker in herkent. Auteursrecht geldt tot 70 jaar na het overlijden van de maker.
Inbreuk
Gebruikt iemand jouw foto op een website of kopieert iemand een door jou geschreven publicatie of delen daarvan? Dan kan dit inbreuk zijn op jouw auteursrecht. Iemand mag namelijk niet zonder jouw toestemming jouw werk openbaar maken of vermenigvuldigen. Dit geldt ook als men kleine aanpassingen doet aan je werk.
Dit kan je doen
- Neem contact op met de inbreukpleger. En verzoek het gekopieerde werk te verwijderen of te rectificeren. Geef precies aan om welke tekst, muziek, foto of illustratie het gaat. Geef ook een termijn aan waarop je wilt dat het werk is verwijderd.
- Ga in onderhandeling met de inbreukpleger om zonder een rechter een (financiële) oplossing te vinden. Draag bijvoorbeeld het auteursrecht tegen betaling over of verleen het gebruiksrecht.
- Gaat het om teksten op websites? Meld dit via Google Search Console. Is de melding terecht, dan kan Google de gekopieerde tekst verwijderen uit de zoekresultaten.
- Vraag via de rechter een schadevergoeding voor de inkomsten die je misloopt. Onderbouw het schadebedrag goed. Procederen is kostbaar en vergt veel tijd. Schakel juridische hulp in om te beoordelen of een procedure haalbaar is of als de inbreukpleger weigert mee te werken.
Voorkomen
Zodra je werken in de openbaarheid komen via publicaties of het internet, is het lastig te voorkomen dat iemand ermee aan de haal gaat. Vermeld bij de publicatie je naam en datum om misbruik te ontmoedigen. Geef aan dat er geen gebruik van kan worden gemaakt zonder toestemming of bronvermelding. Zo meld je dat jij de maker of bedenker bent van het werk. Je kunt ook het copyright teken© gebruiken. Dit heeft geen juridische basis in Nederland maar het schrikt wel af.
Als je je werk registreert in het i-DEPOT van het Benelux-Bureau voor de Intellectuele Eigendom, heb je een bewijs dat je de eerste bent. Dit helpt als je in een juridisch conflict komt met de inbreukpleger.
Plagiaat
Het gebruiken of overnemen van werk van een ander, waarbij je de indruk wekt dat het jouw werk is, noemen we plagiaat. Dit kan ook inbreuk op het auteursrecht zijn. Maar als het auteursrecht 70 jaar na het overlijden van de maker is uitgewerkt, is het geen inbreuk op het auteursrecht meer. Maar het is wel plagiaat. Plagiaat is geen juridische term.
Auteursrecht online
Nieuwe Europese regels beschermen de online auteursrechten beter en gelden in heel Europa. Degene die het werk, met auteursrecht, van een ander gebruikt, heeft een transparantieplicht. De gebruiker geeft informatie over hoe hij het werk gebruikt, wat zijn inkomsten zijn en hoe de vergoeding aan de auteursrechthebbende tot stand komt.
Persuitgevers krijgen hiermee een betere onderhandelingspositie. Online nieuwsservices mogen krantenartikelen en nieuwsberichten bijvoorbeeld niet zomaar gebruiken. Een nieuwsservice moet hiervoor eerst toestemming krijgen en voor het gebruik betalen aan de uitgevers. Voor het plaatsen van hyperlinks of fragmenten tekst hoeft dat niet. Deze bescherming geldt tot 1 jaar na publicatie van het kranten- of nieuwsartikel.
Voor onderwijsinstellingen is het wat soepeler. Deel je auteursrechtelijk beschermd werk in de klas of in een besloten onderwijsnetwerk waar alleen studenten en docenten toegang tot hebben, dan is daarvoor geen toestemming nodig. Bibliotheken en musea kunnen al het werk dat op papier staat digitaliseren en online beschikbaar stellen. Hiervoor is geen toestemming vooraf nodig van de rechthebbenden.
Online platformen waarbij het doel is dat gebruikers digitaal materiaal kunnen plaatsen, zijn aansprakelijk als er auteursrechtelijk beschermd werk wordt geplaatst. Denk aan Youtube of diverse fora. Deze diensten moeten van tevoren licenties met rechthebbenden sluiten of alles in het werk stellen om dit materiaal niet te plaatsen. Ook moeten ze klachten- en bezwaarprocedures instellen voor gedupeerden. Deze strenge regels gelden niet voor platforms met minder dan 5 miljoen bezoekers per maand, minder dan 10 miljoen omzet per jaar en die jonger zijn dan 3 jaar.
Tekeningen- en modellenrecht
Het tekeningen- en modellenrecht, kortweg modelrecht, beschermt vormgeving, design en ontwerp. Een voorwaarde is dat het nieuw is, een eigen karakter heeft en niet bepaald is door techniek. Een model is twee- of driedimensionaal. Zoals een patroon voor kleding of het design van een gebruiksvoorwerp. Het gaat puur om het uiterlijk. Denk aan kleur, omtrek, vorm en gebruik van materialen.
Om vormgeving, design of een ontwerp te beschermen moet je het registreren. Het ontstaat niet vanzelf. Na registratie bij het Benelux Bureau Voor de Intellectuele Eigendom (BOIP) heb je het alleenrecht om het te exploiteren. Je registreert het recht voor de duur van 5 jaar. Daarna kun je het nog 4 keer met 5 jaar verlengen. Dit geldt binnen de Benelux. Je kunt het ook voor Europa of wereldwijd beschermen.
Bij het modelrecht gaat het alleen om het uiterlijk. De technische werking valt niet onder het modelrecht; daarvoor is het octrooirecht.
Inbreuk
Als iemand iets op de markt brengt met vrijwel het zelfde uiterlijk als waar jij bescherming voor hebt, pleegt hij inbreuk op jouw exclusieve recht. Net als wanneer het product de indruk wekt dat het origineel is.
Dit kan je doen
- Ga met de inbreukpleger in onderhandeling. Als modelhouder kun je je modelrecht tegen betaling overdragen. Ook kun je je modelrecht tegen betaling in licentie uitgeven. Dat betekent dat iemand betaalt om het model voor een bepaalde periode te gebruiken.
- Stap naar de rechter om het te verbieden. Zo ga je de verkoop, exploitatie en het in voorraad hebben tegen. Een rechter kijkt of de ontwerpen overeenkomen of dat er sprake is van een andere algemene indruk. Als er sprake is van weinig verschillen, is er meestal sprake van inbreuk. Als er sprake is van een andere algemene indruk krijg je ongelijk.
Bij inbreuk komt het vaak aan op details. Dat maakt het ingewikkelder. Schakel een intellectueel eigendomsjurist in.
Merkrecht
Een teken dat je gebruikt om producten of diensten te onderscheiden van je concurrenten, is een merk. Dit kunnen woorden zijn (woordmerk), maar ook een logo (beeldmerk), een bepaalde kleur, vorm of zelfs een geluid.
Merkrecht ontstaat niet automatisch, maar deponeer je bij het Benelux Bureau Voor de Intellectuele Eigendom ( BOIP). Je deponeert het voor de Benelux, maar eventueel ook voor Europa of wereldwijd. Hoe uitgebreider de bescherming, hoe hoger de kosten. Je hebt het exclusieve recht om je merk te exploiteren binnen het gebied waarvoor je het hebt vastgelegd. De duur van het recht bedraagt 10 jaar. Dit kun je onbeperkt verlengen. Een merk registreer je voor verschillende waren- en dienstklassen. Hoe meer klassen, hoe duurder maar ook hoe uitgebreider de bescherming. Je kunt voor het deponeren van je merk ook gebruik maken van speciale merkenbureaus.
Inbreuk
Het merkrecht is vastgelegd in het Benelux Verdrag inzake de Intellectuele Eigendom (BVIE). Er is sprake van inbreuk als een teken gelijk is aan of overeenkomt met het geregistreerde merk en wordt gebruikt voor dezelfde waren of diensten. Ook kan het inbreuk zijn als het gebruik van het teken afbreuk doet aan het merk, de reputatie beschadigt of verkeerde associaties oplevert. Of als men voordeel haalt uit de associatie met het merk, zonder geldige reden.
Dit kan je doen
- Probeer buiten de rechter om een regeling te treffen met de inbreukpleger. Tref een onderlinge financiële schikking of zorg dat de inbreukpleger de goederen, voorraden of uitingen uit de handel haalt.
- Lukt het niet om een regeling te treffen, dan kun je via de rechter een verbod op het voeren van het merk met dwangsom vorderen. Je kunt ook andere maatregelen via een procedure vorderen. Bijvoorbeeld beslag laten leggen of een schadevergoeding vorderen. Schakel bij inbreuk een specialist in.
Octrooi
Met octrooi (ook wel een patent genoemd) bescherm je een technisch product of productieproces. Je verbiedt een ander je uitvinding commercieel toe te passen voor een bepaalde periode. Je hebt een exclusief recht op wat je hebt ontwikkeld. Octrooi ontstaat na inschrijving en krijg je als de uitvinding voldoet aan 3 criteria. De uitvinding moet nieuw, inventief en origineel zijn. Daarnaast moet je het industrieel kunnen toepassen.
Na de aanvraag duurt het ongeveer 18 maanden tot je octrooi hebt. Vanaf dat moment heb je octrooi voor maximaal 20 jaar. Octrooi vraag je aan per land. Je kunt ook voor Europa of wereldwijd octrooi aanvragen.
Inbreuk
Als iemand met jouw door octrooi beschermde uitvinding aan de haal gaat, pleegt hij inbreuk op jouw exclusieve recht.
Dit kan je doen
- Vraag de inbreukmaker om te stoppen. Je maakt meteen bekend wat je doet als hij niet stopt. Vaak schrikt dit al af. Neem zo snel mogelijk actie als je inbreuk ontdekt of vermoedt.
- Onderhandel om er samen uit te komen. Daarmee voorkom je een tijdrovende en kostbare procedure. Misschien kun je samenwerken met de inbreukpleger? Als je gaat schikken is het van belang te onderzoeken wat de aard en omvang van de inbreuk is.
- Geef het octrooi uit in licentie. De inbreukpleger kan de uitvinding blijven gebruiken tegen een vergoeding. Voor beide partijen kan dit voordelig zijn.
- In het uiterste geval start je een gerechtelijke procedure. Je kunt de inbreukpleger sommeren om te stoppen met de inbreuk, om de voorraad te vernietigen of de producten uit de handel te halen. Ook kun je een schadevergoeding eisen.
Ben je onzeker of er sprake is van inbreuk? Vraag dan advies aan een octrooigemachtigde of een gespecialiseerde advocaat. Voor het voeren van een inbreukprocedure kun je alleen terecht bij een octrooigemachtigde.
Bedrijfsnaam
Een bedrijfsnaam gebruik je om je onderneming te onderscheiden. Een bedrijfsnaam heet officieel ‘handelsnaam’. De Handelsnaamwet beschermt handelsnamen. In deze wet staan ook regels waaraan je bedrijfsnaam moet voldoen.
Een recht op je handelsnaam ontstaat vanaf het moment dat je de naam actief gebruikt. Je gebruikt een naam actief als je reclame maakt, facturen stuurt of visitekaartjes uitdeelt met je handelsnaam. Alleen registratie in het Handelsregister bij KVK is niet voldoende.
Inbreuk
Een derde mag geen bedrijfsnaam gebruiken die bij het publiek (bijvoorbeeld bij klanten of leveranciers) verwarring kan veroorzaken omdat de naam lijkt op jouw bestaande bedrijfsnaam. Of er verwarring kan ontstaan, hangt af van de gelijkenis in naam, de mate waarin de activiteiten op elkaar lijken en de overlap van het werkgebied (het gebied waar de onderneming actief is).
Dit kan je doen
Vind jij dat de bedrijfsnaam van een ander bedrijf lijkt op die van jou of misleidend of verwarrend is? En heb je daar last van? Los het dan eerst onderling op. Neem contact op of stuur een bericht. Eventueel via een jurist. Lukt dit niet? Start dan een procedure bij de rechtbank.
Ideeën
Als je een idee of een concept hebt, is dat niet door het intellectueel eigendom te beschermen. Heb je vaak ideeën of concepten? Dan is het handig dat je op eenvoudige wijze aantoont dat dat idee of concept van jou is of op een bepaald moment al bestond. Bijvoorbeeld als je hier met iemand een discussie over hebt.
Via het Benelux Bureau Voor de Intellectuele Eigendom ( BOIP) registreer je je idee of concept door middel van een I-depot. Het is een bewijsmiddel dat voor verschillende doelen en in relatie tot verschillende intellectuele eigendomsrechten ingezet kan worden. Het is geen exclusieve bescherming zoals bij bijvoorbeeld octrooi of merkenrecht. Je legt alleen de datum vast.
Bedrijfsgeheim
Geheimhouding is een goed alternatief voor octrooi. De Wet bescherming bedrijfsgeheimen (Wbb) biedt ondernemers beschermingsmogelijkheden om tegen inbreuk op hun bedrijfsgeheim op te treden. Een bedrijfsgeheim voldoet aan 3 voorwaarden:
- de informatie is geheim. Het is niet algemeen bekend of gemakkelijk toegankelijk, en
- de informatie heeft handelswaarde. Het geeft je commercieel voordeel omdat het geheim is, en
- je hebt redelijke maatregelen genomen om het bedrijfsgeheim vertrouwelijk te houden.
Bij bedrijfsgeheimen geldt er geen tijdslimiet aan de bescherming.
Inbreuk
Iemand maakt inbreuk op het bedrijfsgeheim als hij op slinkse wijze bedrijfsgeheimen ontfutselt of bewust beveiligde informatie of bestanden probeert te verkrijgen.
Dit kan je doen
Als je kunt aantonen dat iemand je bedrijfsgeheim onrechtmatig heeft verkregen, gebruikt of openbaar heeft gemaakt, dan kun je naar de rechter voor:
- Een verbod dat een ander je bedrijfsgeheim openbaar maakt, bijvoorbeeld tijdens een gerechtelijke procedure.
- Een verbod van de productie van of handel in producten die gemaakt zijn met behulp van jouw bedrijfsgeheim.
- Beslaglegging op inbreuk makende producten of het aan jou afgeven van deze producten.
- Het terugroepen, uit de handel nemen of vernietigen van deze producten.
- Een schadevergoeding.
- Openbaarmaking van de rechterlijke uitspraak.
Hulp
Heb je vragen op het gebied van intellectueel eigendom en kom je er niet uit? Neem dan contact op.
Lees alles over intellectueel eigendom op het Digitaal Ondernemersplein.
Bron: KVK